Smalts plus Studio

Geen opname van gedichten of instrumenten zonder techniek.

Als je geen zin hebt in digitale zooi dan kan je dit verhaal  overslaan. De muziek moet deugen.

Niemand vindt techniek an sich leuk (of je bent een nerd), totdat het wonderen doet in je creatieve proces. Iedereen wil wel eens klooien in een studio. De kick dat het goed klinkt.

Voor opnames gebruiken we een DAW. Wie niet, maar het Smalts Digital Audio Workstation is al in 1982 geboren en nu een volwassen instrument. Ons 40-jarige kind traint zich suf in een anabole sportschool. Z’n scherm staat tot de rand vol.

In het hart van het DAW hebben we een krachtige, zelfgemaakte Mac computer, met analoge- en digitale aansluitpunten. Apple Logic en Steinberg Cubase doen het zware werk. De bijvangst van ons dagelijkse werk als audio product specialist en bètatester voor muzikale software laat een spoor van 1000 plugins in de Smalts studio achter.

En dan nog worden we soms gepest. ‘Een plugin voor je verjaardag gehad?’ Ja, uhh, moeten we weer iets uitleggen. We kunnen het maar beter opschrijven, dan geven we lolbroeken deze link.

Controlroom

We beginnen bij de bodem. Akoestische opnames en goede weergave in de controlroom klinken het best met topklasse microfoons en monitors.

We gebruiken Microtech Geffel M99 vacuüm tube condensator microfoons, en actieve PSI 2-weg midfield monitors. De opname- en afspeelruimte, en onderzetters van de monitors zijn bekleed met Primacoustic panelen. Door reflecties te absorberen en echo in de kamer te dempen horen we helder geluid. Voor een totaalprijs van een bescheiden tweedehands auto heb je deze levenslange audio basis.

DAW

Het hart van de studio is een computer (hardware) waar het Digital Audio Workstation (software) op draait. Alles bij elkaar noemen we het: DAW. We hebben de computer zelf ontworpen. Dat doen game-freaks ook. Hij is ultrasnel, gekoeld, met vele terabytes harddisks aan boord. We gebruiken Apple Logic Pro, Cubase Pro en Bitwig Studio.

We vinden het fijn om aan knoppen te draaien en op keyboard te spelen. We gebruiken een Korg Wavestate Mk-2 keyboard, Softube Mk2-, USB Midi Fighter-, Steinberg CC212- en BobPad controller.

Pieter neemt snaar- en gamelan instrumenten thuis op met een Audio Technica AT 440 microfoon in een Steinberg UR22 interface. Een simpele en betaalbare set, die draait op een zelfgebouwde, tot Mac getransformeerde Dell computer (ik ben geboren in een verkeerd lichaam), ook met een Apple Logic Pro DAW.

Rubin heeft een tweede drumstel thuis, een Simmons (met DDrum onderdelen), een Steinberg UR22 interface en Cubase Pro op een Dell PC onder Windows.

Deze totale basis is tegenwoordig redelijk te betalen. In 1982 moesten we voor vergelijkbare spullen tonnen investeren.

Plugins, lets hear it

Je kan het maar beter horen (goeie naam voor een gehoorapparaat), anders snap je dit verhaal niet goed. Klik de play ▷ knop met Al Gamba da Elan onder in het venster (F5 als je Javascript even flipt) We spelen een versie met- en zonder plugins. Onder de playlist ≡ knop staan die 2 versies. Eerst een ruwe analoge opname met gamelan, gitaar en een drummachine, die een “money beat” speelt (straight 4/4, to keep the tempo) De tweede is een mix met volop plugins aan het werk, plus de live drums op een virtuele drumkit.

In de playlist ≡ knop (naast play ▷) kan je schakelen tussen de versies, of je klikt meteen next ▷|. Je kan stukken •၊၊||၊|။||||။၊|။• middenin aanwijzen. Het arrangement maakt de verschillen het meest duidelijk. De drums, guitaar en synthesizers, zijn allemaal bewerkt met plugins.

Al Gamba da Elan is een ode aan gamelan-speler en docent Rob van Albada. De titel is een samensmelting van de letters Albada en gamelan.

Plugins zijn DSP (digital signal processing) softwarecomponenten met een interface-standaard die in verschillende pakketen kunnen worden toegepast. Ze prikken in een opnamekanaal of de mix-bus om een virtueel instrument of effect toe te voegen. Ze verschijnen als levensechte, duidelijk te bedienen instrumenten op het scherm. Het lijkt niet bijzonder, maar het is knap hoe ze zijn gemaakt. Ze vervangen analoge apparaten voor een fractie van de prijs. Wij hebben er 1000 omdat we de kwaliteit van verschillende producten vergelijken. We adviseren klanten, and eat our own dog food. Daarom klinken onze nummers vaak verschillend. We proberen van alles uit. De 100 standaard Logic plugins zijn van hoge kwaliteit, en we gebruiken ze ook intensief. Er zijn DSP programmeurs die als een groepje commando’s 3 maanden op een project (bijvoorbeeld bij Arturia) neerstrijken om een specifiek analoog apparaat of audiomodel (na) te bouwen.

De muzikale betekenis van een instrument- of effect plugin is veelzijdig. Ze laten je bijvoorbeeld virtueel op een duur en goed opgenomen instrument spelen. Ze geven de herkenbare klank van een versterker tussen je gitaar en een recorder. Ze houden zachte slagen (ghost notes) op een snaredrum zacht, en harde beats constant op niveau. Ze filteren een microfoon wanneer iemand beweegt tijdens het spelen. Ze voegen galm toe aan een droge opname. Dit kon natuurlijk allemaal in het analoge tijdperk, maar met een heel ander prijskaartje en het had veel meer gebreken.

Onze lijst van 1000 is duizelingwekkend. Hier en daar vertellen we per Smalts nummer over een configuratie. De Al Gamba da Elan DAW foto bovenaan dit artikel toont bijvoorbeeld de Cherry Audio Korg MS-20 plugin voor Zip’s synthesizerpartij in dat nummer.

Plugins worden grofweg in 3 hoofd- en subcategorieën verdeeld. Ze hebben een eigen DSP componentmodelleringstechnologie. Hoe (hard) pluk je aan een snaar of hoe klinken reflecties in een ruimte. Wil je de galm van een kerk, of een gedempte versie van je gitaar als je in de passagiersstoel van een Volkswagen Kever zit? You name it, het kan.

1. Instrumenten
   • Synthesizers | Melda MPowerSynth, Falcon Hybrid Instrument, Native Instruments Kontakt Virtual Instruments en Logic Sculpture Sound Engine
   • Drums | Toontrack Superior Drummer en Cherry Drummachine
   • Gitaar | Melda MGuitar en Toontrack EZBass
   • Piano | Melda MeldwayGrand
2. Versterkers
   • Voorversterkers van vintage opname hardware zoals mengtafels, microfoon- en gitaarvoorversterkers | Universal Audio Neve 1073
     • Gitaarpedalen | Melda MGuitarArchitect
3. Effectenapparatuur
   • Filters en EQ | Logic Linear Phase EQ
   • Reverb en echo | Melda MReverb
   • Effecten
     • Exciting | Logic Exciter
     • Compressor en Limiter | PSP Flare
     • Loudness | Nugen Loudness Meter

Instrument- en effect plugins

Synthesizer

We gebruiken onder andere de legendarische Mini Moog-, Korg MS-20- en Ensoniq synthesizers. Apparaten die in het analoge tijdperk duizenden dollars kosten, en nu in de digitale versie slechts honderden. De geluidssynthese is algoritmisch en emuleert de karakteristieken van het oorspronkelijke instrument. Meestal worden virtuele elektronische schema’s, samples en algoritmes gemengd.

Drums

Drums zijn moeilijk op te nemen. Ze zijn akoestisch luid, reflecteren in de ruimte en je hebt een batterij aan microfoons en mengpaneelkanalen nodig. Drum-plugins zijn een zegen voor je opnames. Je kunt er tegenwoordig goed expressief op spelen.

Onze drums worden gespeeld op een Roland-TD20. Het Roland brain stuurt alleen pad-triggers naar Midi-uit. De Roland geluiden gebruiken we niet meer. We gebruiken drum-plugins. De ketels zijn van Hart Dynamics met Tama gaasvellen.

De DAW Midi-in van de Metric Halo ULN8 (the absolute pinnacle of digital and analogue audio technologies) komt binnen in Apple Logic Pro X. Logic is het oorspronkelijk Emagic, wat wij 35 jaar geleden in 1990 al op de Atari ST als Notator Logic gebruikten. Dat niet alles hip en duur hoeft te zijn bewijst onze onverwoestbare Emagic mt4 USB-Midi hub van 24 jaar oud.

Onze favoriete drum-plugin heeft  keuze uit 6 Toontrack drumstellen, opgenomen in 4 Hansa Berlin ruimtes (Marble Room, Meistersaal, Vocal Booth en Live Room) door super-producer Michael Ilbert, met een batterij van 42 topklasse microfoons.

Een slag op onze Roland snare eindigt dus in een specifieke opnameruimte in Berlijn op een top-drumstel, met top-microfoons en opgenomen door een top-producer.

Voor drumopnames gebruiken we ook onze zelfgemaakte SDS Superior Drummer Study App. Het is ontwikkeld voor Windows- en Apple desktop, en Apple iPad en -iPhone. De Applicatie bevat honderden Smalts songs in ruwe- en gemixte vorm, en daarnaast honderden clips met studies van inspirerende drum grooves en -fills. De grooves en fills zijn genoteerd, geclassificeerd en gerelateerd aan elkaar, en aan verschillende Smalts nummers. Zonder dit overzicht zouden we gek worden bij opnames.

De Steinberg UR22 (kost een beetje, wast een berg) met Cubase bij Rubin thuis kan Midi opnemen. Onze SDS drumnotatie wordt meestal alleen als bladmuziek gebruikt bij het oefenen (op de Simmons-DDrum kit) maar de App exporteert ook Midi voor de studio. Meestal worden de drumpartijen daar opnieuw op de Roland opgenomen.

Mixing

De 7 plugins op het scherm hierboven komen uit ons masterkanaal. Die is voor ieder Smalts nummer ongeveer zo ingericht. We gebruiken deze configuratie van distortion, exciting en EQ om alles goed op niveau te krijgen De koppeling van de exciter, EQ (linear phase), VCA compressor, multiband compressor, nagalm, limiter en lusmeter zijn onmisbaar in onze eindmixen. Een aantal van deze plugins zijn ook weer van Logic zelf.